ΔΝΤ - "σύστημα" Σόιμπλε: Ο Ιανός του νεοφιλελευθερισμού.

  Μενέλαος Γκίβαλος

Το τρίτο Μνημόνιο, σε συνέχεια και σε ποιοτικά "αναβαθμισμένο" επίπεδο, εμπεριείχε από τη στιγμή της υπογραφής του έναν θεμελιώδη πολιτικοκοινωνικό "πυρήνα", ένα γενετήριο μηχανισμό, ο οποίος πυροδοτούμενος την κατάλληλη "στιγμή" θα δρομολογούσε δύο μείζονος σημασίας εξελίξεις.

Κατά πρώτον θα οδηγούσε στην πλήρη αποδυνάμωση και πιθανώς στη διάρρηξη της κοινωνικής - ταξικής πλειοψηφίας που στήριξε τον ΣΥΡΙΖΑ, στις τρεις, ιστορικά κρίσιμες, αναμετρήσεις του 2015. Κατά δεύτερον η νέα κυβέρνηση, μη μπορώντας να αντιμετωπίσει τη διπλή πίεση του εσωτερικού και του εξωτερικού "μετώπου", θα κατέρρεε, θα αναγκαζόταν να προσφύγει σε απαξιωτικούς για την ίδια συμβιβασμούς, ακόμη και θα ανετρέπετο... Το αφήγημα της "αριστερής παρένθεσης" θα γινόταν, επιτέλους, πραγματικότητα.

Οι "χειρουργικού" τύπου επεμβάσεις των μνημονιακών επιταγών ήταν και είναι πλήρως στοχευμένες, ώστε να διαρρήξουν τη συνοχή του κοινωνικοπολιτικού "χάρτη" της πλειοψηφίας που στήριζε τον ΣΥΡΙΖΑ.

Κόκκινα δάνεια και πλειστηριασμοί, νέες μειώσεις σε συντάξεις, υπερ-φορολόγηση των αγροτών, νέα μέτρα κάλυψης ελλειμμάτων, ως μια ενδεικτική αναφορά, στοχοποιούν ευθέως συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες, συγκεκριμένα επαγγέλματα, ώστε κάθε μία από τις ομάδες αυτές να στραφεί κατά της κυβέρνησης.

Από τα μέσα του Οκτωβρίου του 2015 κορυφαίοι "παράγοντες" του τριγώνου της διαπλοκής προετοιμάζονταν για την ανατροπή της κυβέρνησης. "Μέγα διακύβευμα" της στρατηγικής τους η αποτροπή της ψήφισης του νόμου για την κατανομή των τηλεοπτικών συχνοτήτων. Δεν πίστεψαν ποτέ -ακόμη και σήμερα ορισμένοι από αυτούς δεν μπορούν να συμβιβαστούν με την πραγματικότητα- ότι η κυβέρνηση θα έφτανε μέχρι τέλους. Όταν χειραγωγείς και συναλλάσσεσαι επί 25 ολόκληρα χρόνια με τα κόμματα της διακυβέρνησης και το "εντεταλμένο" πολιτικό τους προσωπικό, τότε είναι "αβάσταχτος ο χωρισμός"...

Κέντρο αποσταθεροποίησης: Από το Eurogroup στο ΔΝΤ

Το δεύτερο μείζον πολιτικό στοιχείο που περιέχεται στον "πυρήνα" του τρίτου Μνημονίου είναι η παρουσία και ο ρόλος του ΔΝΤ. Το ΔΝΤ επί δύο τουλάχιστον χρόνια βρίσκεται με το ένα πόδι μέσα και με το άλλο έξω, όσον αφορά το ελληνικό πρόγραμμα, και διαδραματίζει έκτοτε έναν ρόλο "ομιχλώδης" και απροσδιόριστο...

Το "σύστημα" Σόιμπλε εμμένει ερρωμένως στην παρουσία του ΔΝΤ καθ' όσον το Ταμείο μπορεί χωρίς πολιτικό κόστος να διαδραματίζει τον ρόλο του "κακού" και ταυτόχρονα να διαμοιράζεται μαζί με το "σύστημα" Σόιμπλε την ευθύνη της -προδιαγεγραμμένης άλλωστε- αποτυχίας του μνημονιακού προγράμματος.

Από τη δική του πλευρά το ΔΝΤ (δηλαδή οι ίδιες οι ΗΠΑ), αφού εγκαταστάθηκε για τα καλά στην Ευρωζώνη, επιδιώκει να παραμείνει ως παράγων ελέγχου και στοχευμένων παρεμβάσεων σε μια Ευρώπη που κλονίζεται κυριολεκτικά τόσο από την παρατεταμένη ύφεση και κρίση όσο και από τις μη ελεγχόμενες συνέπειες που μπορεί να επιφέρει το "προσφυγικό"...

Η συνύπαρξη και "συναλληλία" αυτών των δύο κέντρων, του ΔΝΤ και του "συστήματος" Σόιμπλε, περιέχουν τον κίνδυνο μιας σειράς ακραίων αρνητικών επιπτώσεων.

Μια πρώτη επισήμανση: Το μη θεσμοποιημένο Eurogroup, που λειτουργεί ατύπως ως πολιτικό και οικονομικό φέουδο του "συστήματος" Σόιμπλε, σταμάτησε να αποτελεί το επίσημο κέντρο υπονόμευσης, απαξίωσης και συχνά προπηλακισμού των ελληνικών εκπροσώπων. Κατ' έθος μάλιστα όμως θυμόμαστε, πριν ακόμη αρχίσει η συνεδρίαση του εκάστοτε Eurogroup, ο ίδιος ο Β. Σόιμπλε ή οι διατεταγμένοι αχυράνθρωποί του έσπευδαν να απορρίψουν εκ προοιμίου τις ελληνικές θέσεις και προτάσεις πριν αυτές καν διατυπωθούν επισήμως.

Τώρα, καθώς φαίνεται από το επίσημο κείμενο των θέσεων του Π. Τόμσεν, τον ρόλο του ανοικτού προβοκάτορα τον έχει αναλάβει, με εργολαβική ανάθεση από το "σύστημα" Σόιμπλε, το ίδιο το ΔΝΤ. 

Γιατί εάν πράγματι ληφθούν σοβαρά υπ' όψιν οι "προτάσεις" και οι απαιτήσεις του Π. Τόμσεν, τότε οι διαπραγματεύσεις οδηγούνται στο αόριστο μέλλον, σε ένα πολιτικό ριμέικ του σεναρίου του 2015. Ο κίνδυνος αυτός είναι κάτι παραπάνω από ορατός.

Βρισκόμαστε σε τελική ανάλυση μπροστά σε δύο σαφώς ξεχωριστές νεοφιλελεύθερου τύπου "εκδοχές", η συνύπαρξη και συμπληρωματικότητα των οποίων συνιστά ένα εκρηκτικό - καταστροφικό "μείγμα".

Οι πολιτικοί και οικονομικοί στόχοι της κάθε εκδοχής

Ο νεοφιλελευθερισμός του ΔΝΤ δεν εμμένει στους δημοσιονομικούς περιορισμούς, χρωματισμένος από μια μετακεϋνσιανού τύπου "πινελιά". Αποβλέπει στη διαμόρφωση ενός πεδίου με διαλυμένες εργασιακές σχέσεις, με πλήρως αποδυναμωμένα κοινωνικά δικαιώματα. Πάνω σ' αυτή την "καμένη γη", που θα έχει μετατρέψει τη χώρα σε μια εθνικού τύπου "ελεύθερη οικονομική ζώνη", θα μπορεί να κερδοσκοπήσει ανεμπόδιστα το μεγάλο κεφάλαιο και οι πολυεθνικές.

Ο τύπος αυτός του νεοφιλελευθερισμού έχει πρωταρχικά οικονομίστικο - αγοραίο χαρακτήρα. Άλλωστε οι ΗΠΑ επιβάλλουν την πολιτική τους ηγεμονία με άλλα μέσα, κυρίως με βομβαρδισμούς και επεμβάσεις.

Από τη δική του "οπτική" το "σύστημα" Σόιμπλε και η γερμανική ελίτ εμμένουν στους αυστηρούς δημοσιονομικούς περιορισμούς, στην ακραία πολιτική της "εσωτερικής υποτίμησης", στις ιδιωτικοποιήσεις δημοσίων και κρατικών "πυλώνων" της παραγωγικής διαδικασίας. Η διείσδυση και η κατάληψη κρίσιμων κόμβων του κρατικού μηχανισμού, του τραπεζικού συστήματος, της επιχειρηματικής δομής, των πηγών του δημοσίου και του εθνικού πλούτου, συνδέονται με την άσκηση όχι απλώς μιας πολιτικής και οικονομικής επιτροπείας, αλλά με μια νεοϊμπεριαλιστική στρατηγική μέσω της οποίας αναπαράγεται και ενισχύεται το γερμανικό imperium.

Ο "γερμανικός νεοφιλελευθερισμός" αποκτά συνεπώς μείζονα πολιτικό χαρακτήρα, καθώς μάλιστα μέσω της ηθικολογούσας "λογικής" της λιτότητας και του προτεσταντικού "ευσεβισμού" αποκτά έναν ευρύτερο ηθικο-πολιτικό χαρακτήρα.

Η διάσταση μεταξύ των δύο νεοφιλελεύθερων εκδοχών αποκρυσταλλώνεται με ενάργεια στο ζήτημα του ελληνικού χρέους. Το ΔΝΤ απαιτεί ριζική μείωση και έξοδο στις αγορές, ενώ το "σύστημα" Σόιμπλε επιδιώκει τη διαιώνιση της πολιτικής επιτροπείας μέσω μιας σε βάθος χρόνου και άνευ ουσιαστικού αντικρίσματος "ρύθμισης" του χρέους.

Η στρατηγική της λιτότητας δεν αποτελεί απλώς έναν μηχανισμό άντλησης κερδών από τις μη ανταγωνιστικές ευρωπαϊκές οικονομίες.

Ταυτόχρονα συνιστά το μέσον, το οικονομικό "εργαλείο", μέσω του οποίου ενισχύεται η γερμανική ηγεμονία, δηλαδή ένας νέος τόπος πολιτικο-οικονομικής αυταρχικής εξουσίας που επιδιώκει να πάρει μια ιστορική "ρεβάνς" των ταπεινώσεων που υπέστη το ανορθολογικό ιστορικό "γερμανικό πνεύμα" κατά τους δύο παγκόσμιους πολέμους του 20ού αιώνα.

Οι όποιες "οδοί διαφυγής" ή μετριασμού των ακραίων επιπτώσεων προσφέρει ο νεοφιλελευθερισμός του ΔΝΤ αναιρούνται αυτόματα από τον γερμανικού τύπου νεοφιλελευθερισμό και αντίστροφα. Η απεμπλοκή της χώρας μας από τη θανάσιμη αυτή "διπλή παγίδα" αποτελεί, κυριολεκτικώς, πρωταρχικό όρο της ίδιας της επιβίωσής της.

Θετικά βήματα - κρίσιμες ισορροπίες

Η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να κινηθεί με σύνεση και αποφασιστικότητα σ' αυτό το κρισιακό πεδίο των λεπτών ισορροπιών. Η σημαντική και νικηφόρα μάχη κατά της διαπλοκής και των κομματικών εντολοδόχων της στη Βουλή, καθώς και η συνετή αντιμετώπιση των κοινωνικών αντιδράσεων με τη στρατηγική της "ήρεμης δύναμης", αποτελούν μια πρώτη θετική έκβαση.

Όσο για τους εκβιασμούς που μπορούν να ασκηθούν μέσω του "πολιτικού εργαλείου" της "αξιολόγησης", πιστεύουμε ότι έχουν ένα ακραίο όριο: τα μείζονα προβλήματα που προκαλεί στην Ευρώπη το "προσφυγικό" και συνακόλουθα ο σημαντικός γεωστρατηγικός ρόλος της χώρας μας για την αντιμετώπισή του, γεγονός που δεν προσφέρει "έδαφος" για επιχειρήσεις αποσταθεροποίησης της χώρας μας. Σε κάθε περίπτωση πάντως η πορεία θα παραμείνει ανηφορική και η έκβαση θα κριθεί από τη συνειδητοποίηση και τη στάση της κοινωνικής - ταξικής πλειοψηφίας, ο ρόλος της οποίας αποβαίνει ούτως ή άλλως καθοριστικός.
* Ο Μενέλαος Γκίβαλος είναι αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών